Jakie wymogi musi spełniać ściana ppoż?

Zabezpieczenie budynku przed rozprzestrzenianiem się ognia to jeden z podstawowych obowiązków projektanta i wykonawcy. W przypadku większości inwestycji – od obiektów wielorodzinnych po przemysłowe – konieczne jest wyznaczenie stref pożarowych i zastosowanie odpowiednich środków ochrony pasywnej. Kluczowym elementem takiego zabezpieczenia jest ściana ppoż, czyli ściana oddzielenia przeciwpożarowego. Jej wykonanie nie może być przypadkowe – obowiązują konkretne normy, wymagania materiałowe i przepisy dotyczące lokalizacji czy dopuszczalnych otworów.

Podstawy prawne i definicje

Konieczność stosowania ścian oddzielenia przeciwpożarowego wynika wprost z przepisów techniczno-budowlanych. Głównym dokumentem, który reguluje to zagadnienie, jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z nim budynek lub jego część powinny być podzielone na strefy pożarowe, oddzielone elementami o określonej odporności ogniowej.

Ściana ppoż pełni funkcję fizycznej przegrody, która w razie pożaru ma powstrzymać rozprzestrzenianie się ognia, wysokiej temperatury oraz dymu. Jej zadaniem nie jest całkowite wyeliminowanie skutków pożaru, lecz zapewnienie czasu na bezpieczną ewakuację oraz rozpoczęcie działań ratowniczo-gaśniczych.

W jakich sytuacjach ściana ppoż jest obowiązkowa?

Ściany ogniowe są wymagane niemal we wszystkich obiektach, z wyjątkiem zabudowy jednorodzinnej wolnostojącej. Stosuje się je przede wszystkim w budynkach wielokondygnacyjnych, produkcyjnych, usługowych, handlowych, biurowych i mieszkalnych wielorodzinnych. Dodatkowo obowiązują w budynkach o powierzchni przekraczającej określone wartości stref pożarowych – zależne od rodzaju obiektu i jego przeznaczenia.

Szczególnym przypadkiem są domy jednorodzinne w zabudowie bliźniaczej lub szeregowej, gdzie ściana ppoż stanowi granicę między dwoma segmentami. Taką przegrodę należy również zaplanować wtedy, gdy budynek znajduje się w granicy działki lub korzysta z instalacji opalanych paliwem stałym.

Wymagana klasa odporności ogniowej

Każda ściana oddzielenia przeciwpożarowego musi spełniać wymagania określone w normach PN-EN 13501-2 oraz posiadać odpowiednią klasę odporności ogniowej – REI. Skrót ten oznacza kolejno: nośność (R), szczelność (E) i izolacyjność (I) ogniową. W zależności od klasy odporności pożarowej budynku oraz jego funkcji, przegroda musi zapewniać wytrzymałość na działanie ognia przez określony czas – np. REI 60, REI 120 lub REI 240 minut.

Im większe zagrożenie ludzi i im wyższy lub bardziej skomplikowany obiekt, tym wyższa powinna być klasa odporności przegrody. W budynkach wysokich i wysokościowych najczęściej stosuje się ściany o klasie REI 240, w przypadku niskich obiektów może to być REI 60.

Usytuowanie i geometria ściany

Zgodnie z przepisami ściana oddzielenia przeciwpożarowego powinna być posadowiona na własnym fundamencie lub na stropie o odporności ogniowej nie niższej niż sama przegroda. Jeśli ściana styka się z elewacją zewnętrzną budynku, musi zostać wysunięta minimum 30 cm poza jej lico. Alternatywnie można zastosować pionowy pas z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 2 metrów i klasie odporności ogniowej EI 60, pokrywający całą wysokość ściany.

W przypadku dachów rozprzestrzeniających ogień, ścianę należy wyprowadzić ponad pokrycie na co najmniej 30 cm, chyba że pod pokryciem zastosowano poziomy pas materiału niepalnego o odpowiedniej klasie. Obostrzenia dotyczą również świetlików i klap dymowych – jeśli znajdują się w odległości mniejszej niż 5 m od ściany, należy wydłużyć ją powyżej ich górnej krawędzi.

Otwory w ścianie ppoż – kiedy są dopuszczalne?

Ściany oddzielenia przeciwpożarowego mogą zawierać otwory, ale pod ścisłymi warunkami. Powierzchnia otworów drzwiowych nie może przekraczać 15% całkowitej powierzchni ściany, natomiast powierzchnia przeszkleń – 10%. Co więcej, wszystkie drzwi i przeszklenia muszą posiadać odpowiednią klasę odporności ogniowej i być wykonane z materiałów niepalnych lub trudno zapalnych.

W niektórych sytuacjach (np. ściana oddzielająca bliźniaki lub granica działki) nie dopuszcza się żadnych otworów. Takie przegrody muszą być pełne, bez drzwi, okien ani przepustów instalacyjnych.

Materiały stosowane do budowy ścian ogniowych

Do wznoszenia ścian ppoż należy używać materiałów niepalnych i nieemitujących toksycznych gazów pod wpływem wysokiej temperatury. Najczęściej stosowane rozwiązania to bloczki z betonu komórkowego oraz elementy silikatowe. Oba materiały zostały zakwalifikowane do klasy A1 odporności ogniowej, co oznacza, że nie ulegają zapłonowi, nie topnieją ani nie tracą właściwości mechanicznych pod wpływem ognia.

Grubość ściany również ma znaczenie. Dla klasy REI 240 przegroda powinna mieć minimum 18 cm. Dodatkowo należy zadbać o ognioodporne zaprawy, uszczelnienia przepustów instalacyjnych oraz – w razie potrzeby – zastosować klapy przeciwpożarowe w kanałach wentylacyjnych.

Ściana ppoż w kontekście projektowania nowoczesnych obiektów

Dla projektantów wnętrz oraz architektów dużym wyzwaniem może być połączenie wymagań formalnych z nowoczesną estetyką. Szczególnie w przestrzeniach biurowych i handlowych, gdzie szkło i otwarte konstrukcje dominują, konieczność postawienia ściany ppoż wymaga kreatywnego podejścia do podziału przestrzeni. Rozwiązaniem mogą być systemy przeszklonych ścian z certyfikacją EI, które spełniają wymagania bezpieczeństwa, a jednocześnie pozwalają zachować lekkość kompozycji.

Zdarza się również, że projekt zakłada w jednej strefie zarówno ściany ogniowe, jak i drzwi szklane. W takim przypadku niezbędne jest zastosowanie odpowiednich okuć oraz zabezpieczeń. Jednym z istotnych elementów mogą być samozamykacze podłogowe, które zapewniają samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego, co jest warunkiem skutecznego działania całego systemu zabezpieczenia pożarowego.